De Woordsmid: Een futuristisch verhaal over de kracht van woorden
De Ierse Patricia Forde heeft een nieuw boek geschreven, The List. In het Nederlands is het uitgekomen als De Woordsmid. Forde is van huis uit kinderboekenschrijfster. Ze schrijft in het Engels en Gaelic en zover ik weet is dit het eerste boek van haar dat vertaald is naar het Nederlands. Het is een uitstekende vertaling van Annelis Jorna. Het is een boek dat bedoeld is voor kinderen vanaf 11 jaar, maar ik heb mij als volwassene ook geen moment verveeld met dit spannende verhaal.
Het verhaal van de Woordsmid
Het is jaren na de Smelt, een serie van apocalyptische overstromingen die de wereld grotendeels verwoestten. Mensen werken, maar gebruiken geen overbodige woorden. Dat was voor de Smelt wel anders: Er werd alleen gepraat. Het voorkwam de opwarming van de aarde niet. De ramp die er opvolgde zag men aankomen, maar men deed niets. Men praatte.
En na de Smelt was er alleen nog Ark. Een stuk land dat het midden laat tussen een industriële manier van werken een middeleeuwse sociale structuur waar John Noa de baas was en alles werd gecontroleerd: wat je at, hoeveel je at, welk werk je doet, hoeveel kinderen je kunt krijgen en welke woorden je mag gebruiken. Woorden zijn namelijk onwenselijk. Alleen woorden die waren toegestaan konden worden gebruikt. Zij stonden op Lijst. Een lijst van 700 woorden, die later werd teruggebracht naar 500 woorden. Lijst werd in rap tempo korter. Woorden waren namelijk de boosdoener van de Smelt. Woorden laten mensen nadenken.
Benjamin en Letta
De gewone inwoners van Ark mogen alleen Lijst spreken. Op lijst staan de toegestane woorden die alleen nodig zijn om je werk te kunnen doen of je leven te kunnen leiden. Een woord als ‘hoop’ staat niet op de lijst, want dat woord heb je niet nodig. Sterker nog, John Noa vindt het onwenselijk dat dit woord nog bestaat omdat mensen er van na kunnen gaan denken, meer kunnen gaan praten en minder doen. ‘A little less conversation, a little more action please’. Lijst wordt samengesteld door de Woordsmid Benjamin en zijn leerling en beschermeling Letta. Onderling spreken zij, zoals de lezer dat gewend is. Zij leveren de kaartjes met de basiswoorden van Lijst af bij de school, ze leveren speciale Lijstwoorden af bij iedere beroepsgroep, jargon, en ze gaan op zoek naar nieuwe woorden.
Op een dag moet Benjamin bij John Noa komen, dat is niets nieuws, maar Letta hoort dat Benjamin op reis moet om nieuwe woorden te zoeken. Normaal weet Letta daar van af. Nu niet. Een paar dagen later hoort Letta dat Benjamin is overleden op zijn reis. Zij is nu de nieuwe woordsmid. Letta vertrouwt het niet. Zeker niet als ze de doodzieke Marlo in huis krijgt.
Dumpdorp
Zoals met ieder regime zijn er ook tegenstanders en Marlo is er daar één van. Hij is een rebel, een ‘maker van kunsten’. Via Marlo leert Letta een heel andere wereld kennen dan Ark. Ze leert de mensen kennen van Dumpdorp. Dat zijn mensen zoals kunstenaars en wetenschappers die niet bij Ark willen of mogen horen. Zij moeten leven van de bedelarij. Woordsmid Letta wordt gewantrouwd in Dumpdorp, maar juist daar hoort ze voor het eerst sinds heel lange tijd weer muziek, ze praat met leeftijdsgenoten niet-Lijst en leert na te denken. Precies wat John Noa niet wil.
Letta komt erachter dat de oude woordsmid Benjamin niet is gestorven, maar ergens in een kerker wordt gemarteld omdat hij niet meer met de verregaande plannen van John Noa verder wil gaan. Ze besluit samen met Marlo en andere Dumpdorpers hem te bevrijden en een revolutie te gaan ontketenen. De vraag is alleen of het Letta zal lukken om Benjamin te bevrijden en de Arkers weer woorden te geven.
Taalgebruik
De dialogen in De Woordsmid zijn, vooral in het begin, stroef. In Lijst kun je nu eenmaal niet alles uitdrukken in woorden. Het zit ‘m met name in de intonatie van Letta, vanuit wier perspectief wij de gebeurtenissen beleven, dat we begrijpen hoe lijst kan worden gebruikt. Dat leidt tot intrigerende dialogen in een Steenkolen-Nederlands die meteen een sfeerbeeld neerzetten. Ik vroeg me tijdens het lezen wel af tot hoe lang dat eigenlijk nog interessant blijft: zinnen van een paar woorden. Gelukkig voor Letta, de schrijver en de lezer komen er al snel Dumpdorpers in beeld die zich niets van Lijst aantrekken. De dynamiek van de kortaffe Arkers en de breedsprakige Dumpdorpers is interessant en zorgt voor vaart in het verhaal.
Fantasy gebaseerd op de werkelijkheid
Hoewel je “De Woordsmid” gemakkelijk af kan doen als futuristische fantasy, dringt zich de werkelijkheid van nu op. Op het moment dat ik dit stukje zit te schrijven hebben we net een week achter de rug met temperaturen van meer dan 35 graden Celsius en de uitdrukking ‘Opwarming van de aarde’ is ook niemand meer onbekend. Er wordt gepraat over klimaatdoelen aan klimaattafels om een klimaatakkoord te bereiken terwijl middelbare scholieren staken van school omdat zij vinden dat school geen zin heeft als volwassenen de poolkappen doen blijven laten smelten. In De Woordsmid hebben zich rampen van apocalyptische omvang plaatsgevonden die verder gaan dan ‘Amersfoort aan zee’.
Wat mij betreft is De Woordsmid een spannend verhaal dat doet inzien dat er naast al dat praten het ook tijd is voor actie. Misschien moeten we om te beginnen eens naast die middelbare scholieren gaan staan.
Specificaties de Woordsmid
Schrijver: Patricia Forde | Uitgever: Ploegsma | Vertaald door Annelies Jorna | 9789021678955 | april 2019| 288 pagina’s | meer informatie vind je hier of bij je lokale boekhandel
Welk woord of thema spreekt jou aan in een boek? Klik op een woord en ga naar boeken toe in dit thema!
avontuur boekenserie culturen dieren diversiteit emoties familie fantasie fantasy filosofie geheimen geschiedenis gevoelens gezondheid graphic novel grappig het leven humor jezelf zijn klassieker klimaat kunst liefde maatschappij magie mentale gezondheid mindful mysterie natuur oorlog opgroeien politie prentenboek roman school seizoenen spannend sprookjes sterke vrouw thriller verhalenbundel vriendschap weetjesboek wereld zoekboek
Mijn naam is Tanja en ik ben het levende bewijs dat historici niet stoffig zijn. Ik houd van lezen, koken en theater en daar geniet ik het liefst van met mijn man en twee dochters van vijf en zeven jaar.
Laatste berichten van Tanja (alles zien)
- Kinderboekenweek 2021 worden wat je wil, een overzicht - 13/09/2021
- Het Mirakel, een roman over oerkracht - 31/08/2021
- Nachtmissies, een boek voor de schoolbibliotheek - 10/08/2021
