Verdwenen stad, een onthutsend verhaal over de Joodse deportatie
Na het bekijken van de film ‘Verdwenen Stad’, tijdens de persvoorstelling op 26 februari, was ik al zwaar onder de indruk van dit verhaal. Ik benaderde uitgeverij Balans en mocht voor hun het gelijknamige boek lezen en recenseren. Na het lezen hiervan ben ik nog meer geraakt door het verhaal. En door de misstanden die het Amsterdams Trambedrijf heeft begaan, gedurende de Tweede Wereldoorlog. Het wegvoeren van zoveel duizenden Joden in zo een kort tijdsbestek is namelijk, mede door hun, mogelijk gemaakt. En het enge is dat er in de stad geen enkele nagedachtenis van terug te vinden is.
Het boek ‘Verdwenen Stad’ en de gelijknamige film hadden welllicht op geen beter moment dan nu kunnen verschijnen. Met de opening van het Amsterdamse Holocaust Museum is het onderwerp actueler dan ooit. Met het opkomende antisemitisme en de komende dodenherdenking in zicht, houdt menig Amsterdammer zijn hart vast.
Hier gaat het boek Verdwenen Stad over
De Amsterdamse tram deporteerde naar schatting 48.000 van de 77.000 Amsterdamse Joden naar de treinstations op weg naar de vernietigingskampen. Ze zijn vrijwel allemaal vermoord. Dit dramatische verhaal van de tram in dienst van de bezetter wordt voor het eerst verteld in ‘Verdwenen Stad’. Dit door de filmer Willy Lindwer en schrijver Guus Luijters. Ze reisden samen door de stad in de authentieke tram die in de oorlogsjaren Joden afvoerde. Onder wie Anne Frank en haar familie. Dit om erachter te komen hoe het kon dat Amsterdam in ruim een jaar tijd zijn Joodse bevolking kwijtraakte.
De auteurs ontdekte 23 niet eerder gepubliceerde facturen die het trambedrijf aan de nazi’s stuurde. Ze laten het hele deportatieproces zien. De laatste generatie overlevenden vertelt in ‘Verdwenen Stad’ over hun deportatie en de rol van de Amsterdams Gemeentetram en het GVB. Verzamelplaatsen en tramhaltes waren de laatste locaties die de Joden van hun stad zagen. Ze werden afgevoerd vanaf deze ‘schuldige plekken’ die niemand meer kent.
Willy Lindwer en Guus Luijters
Willy Lindwer en schrijver Guus Luijters hebben de tramreis zelf opnieuw gemaakt en zijn zo langs de adressen en tramhaltes gekomen waar de verschrikkingen zich afspeelden. Alleen dat al geeft meer impact aan het verhaal. Daarnaast brengen ze het verborgen verhaal van de gecollaboreerde trams in ‘Verdwenen Stad’ aan het licht. Dit doen ze zonder dat ze hun persoonlijke mening daarover geven, en ook niet met de bedoeling het GVB aan te klagen.
Het boek geeft een duidelijk en helder overzicht van de gereden ritten en de omstreden facturen. Er zijn interessante interviews met overlevenden en foto’s uit de betreffende periode.
Het is een verhaal geworden waar het GVB tot op de dag van vandaag het zwijgen toe doet. Maar ook zij kunnen nu niet meer over de werkelijkheid zwijgen.
Ook Anne Frank en haar familie spelen ongewild een hoofdrol
Het bizarre aan het hele verhaal, en dat was voor Willy Lindwer en Guus Luijters net zo een verassing, is dat juist de omstreden factuur ook nog eens te maken heeft met Anne Frank en haar familie. Hoe bizar is dat, dat juist die factuur jaren na de oorlog met diversen aanmaningen, nog steeds aan de toenmalige bezetter wordt aangeboden. Maar het boek ‘Verdwenen Stad’ is meer dan de laatste rit van Anne Frank. Het is een confronterend verslag van een bedrijf dat willens en wetens meewerkt aan het afvoeren van Joden. Net als politie en overgelopen burgers.
Door de historische kennis van Guus Luijters komen de ‘Schuldige plekken’ weer tot leven. En dit in combinatie met de kennis die hij heeft over de stad en de geschiedenis in literatuur heeft, wordt het boek een volwaardig naslag werk.
Opdat we niet vergeten en zeker niet herhalen
Het is tevens een waarschuwing naar de huidige tijd. Niemand mag deze afschuwelijkheden vergeten. Maar ze mogen zeker niet herhaald worden. Als we kijken wat er bij de opening van het Amsterdams Holocaust Museum gebeurd is moeten we helaas constateren dat we voor een nieuwe golf van antisemitisme, rassenhaat, discriminatie en uitsluiting staan. Het boek ‘Verdwenen Stad’ is een waarschuwing. Opdat we niet weer allemaal gaan toekijken hoe een groep mensen, in welke vorm of met wel geloof dan ook, worden buitengesloten.
Film Verdwenen Stad
Zowel het boek als de film ’Verdwenen Stad’ zou een verplichting moeten zijn op alle scholen. Maar ik raad het sowieso eenieder aan die interesse heeft in de oorlog, in Amsterdam, in antisemitisme en historie.
Over de film ‘Verdwenen Stad’ schreef ik ook een blog. Dit blog is te lezen op MamaScrapelle. De aangrijpende film is vanaf heden te zien in de Nederlandse bioscopen. Een aanrader.
Specificaties over het boek Verdwenen Stad
Titel: Verdwenen Stad | Auteurs: Willy Lindwer & Guus Luijters | Uitgeverij: Balans | Eerste uitgave: 2024 | Aantal bladzijde: 367 | ISBN 9789463822893 | Meer informatie bij je lokale boekhandel of klik hier voor Bol
Welk woord of thema spreekt jou aan in een boek? Klik op een woord en ga naar boeken toe in dit thema!
avontuur boekenserie culturen dieren diversiteit emoties familie fantasie fantasy filosofie geheimen geschiedenis gevoelens gezondheid graphic novel grappig het leven humor jezelf zijn klassieker klimaat kunst liefde maatschappij magie mentale gezondheid mindful mysterie natuur oorlog opgroeien politie prentenboek roman school seizoenen spannend sprookjes sterke vrouw thriller verhalenbundel vriendschap weetjesboek wereld zoekboek
Hoi ik ben Noëlle van deleestrein. Ik lees van alles en veel! Voor deleestrein schrijft ik al sinds 2012 recensies op Blogspot. Daarnaast leidt deleestrein ook al sinds 2012 een boekenclub waarin zeer divers door 8 leden gelezen wordt. Ik lees zelf ook graag diverse genres (al kan sciencefiction haar boekenhart echt niet blij maken), oude klassiekers en het nieuwste wat uitkomt.
Laatste berichten van Noelle (alles zien)
- Liefde op donkere dagen, een liefde op oudere leeftijd - 24/04/2024
- Helden van de straat, een ontroerend en dapper jeugdoorlogsboek - 20/04/2024
- Nu in november, een tijdloze klassieker - 18/04/2024
