Drieduizend jaar navigatie op de sterren – een geschiedenisles
Wat mij van de Vaticaanse musea het meest is bijgebleven is de landkaartenhal. Hoe is toch mogelijk dat men eeuwen geleden kon navigeren over de oceanen met minimale middelen? Om over de gedetailleerde landkaarten maar te zwijgen, want hoe knap is dat! Toen ik het omslag zag van Drieduizend jaar navigatie op de sterren, was ik gelijk gefascineerd. Zou ik een antwoord krijgen op mijn vragen?
Over drieduizend jaar navigatie op de sterren
De zee is een bron van vertellingen. Mythen, sagen, sterke verhalen. Sommige op waarheid berustend. Andere helemaal verzonnen. Er is een Oudnoors geschrift uit de dertiende eeuw, de Koningsspiegel. Deze houdt ons al voor dat mensen geneigd zijn te denken dat alleen waar kan zijn wat ze zelf gezien hebben. De nautische geschiedschrijving staat vol voorbeelden hiervan.
Deze verhalen, samengebracht door Siebren van der Werf in Drieduizend jaar navigatie op de sterren, omspannen een periode van bijna drieduizend jaar. Van der Werf verdiepte zich in historische waarnemingen van zeevarenden. Hij laat zien hoe de navigatie door de eeuwen heen veranderde. Maar ook wat hetzelfde bleef. Odysseus vond zijn thuis- eiland, Ithaka, door te koersen op de op- en ondergaande sterren. Tweeduizend jaar later ontdekten Groenlandse Vikingen op die manier Amerika. En vond Kupe het land Aotearoa, later bekend geworden als Nieuw-Zeeland. De sterren waarop we nu koersen zijn dezelfde die Odysseus thuisbrachten.
Siebren van der Werf (1942) is natuurkundige en navigatiehistoricus. De vroege geschiedenis van de zeevaart en de historische ontwikkeling van navigatietechnieken hebben zijn speciale belangstelling. Ook onderzoekt hij de breking van licht in de atmosfeer. Dit door middel van computersimulaties van fata morgana’s en vertekende zonsondergangen. Eerder publiceerde hij onder meer Het Nova Zembla-verschijnsel, over een bijzonder natuurfenomeen dat in de zestiende eeuw voor het eerst beschreven werd door Willem Barentsz en zijn bemanning.
Het is een geruststellende gedachte dat de sterren waarop werd genavigeerd dezelfde waren.
Uit Drieduizend jaar navigatie op de sterren, pagina 179
Een sterrencast
Soms kom je een boek tegen waarvan je denkt “het is out-of-the-box, maar dit is interessant”. Ik houd van oude landkaarten, geschiedenis, astrologie en verhalen. Drieduizend jaar navigatie op de sterren nodigt door het omslag gelijk uit om door te bladeren. In het begin was ik bang dat het te wetenschappelijk zou zijn. Daarmee bedoel ik eigenlijk te technisch en niet voorzien van een kop-en-staart voor de leesbaarheid. Ik moest even wennen aan de gedetailleerde schrijfstijl van Van der Werf. Tja, dat kun je ook niet anders verwachten van een natuurkundige en historicus. Een beetje kennis van de planeten en sterren heb ik gelukkig. Want dat is ook wel handig als je het boek gaat lezen.
De illustraties en afbeeldingen maken Drieduizend jaar navigatie op de sterren levendig. Ik vond de uitleg en foto’s van Van der Werf van de zonnesteen, een navigatie-instrument dat Viking-navigatoren gebruikt zouden hebben, super interessant. Er komen ontdekkingsreizigers van over de hele wereld(geschiedenis) voorbij. Van de Vikingen, Maori tot aan Thor Heyerdahl met zijn Kon Tiki. Een echte sterrencast dus! Ik vind dat er een goede mix is gevonden tussen enerzijds mythes en legendes zoals verdwenen eilanden. En anderzijds de wat meer natuurkundige onderwerpen zoals het ontstaan van luchtspiegelingen en fata morgana’s (ik heb hier het niet over de Efteling lieve mensen ;-P).
Van der Werf zegt het mooi in zijn epiloog van Drieduizend jaar navigatie op de sterren dat het een geruststellende gedachte is dat de sterren waarop werd genavigeerd dezelfde waren. En dat ook door de scheepvaartgeschiedenis heen van de dezelfde uitgangspunten gebruik werd gemaakt. Ik ben benieuwd of mijn schoonvader, schipper sinds zijn zestiende, veel herkent in de huidige navigatietechnieken.
Het boek is een aanrader voor een ieder die breed geïnteresseerd is in scheepvaart, historie, astrologie, mythes en legendes.
Podcast bij Drieduizend jaar navigatie op de sterren
Geen boek over navigatie op de sterren zonder dat er een rol is weggelegd voor ontdekkingsreizigers. Voor de geschiedenisliefhebbers heb ik een mooie podcast gevonden van Geschiedenis voor Herbeginners. Enjoy!
Specificaties Drieduizend jaar navigatie op de sterren
Auteur: Siebren van der Werf | uitgeverij: Querido Facto | april 2022 | 9789021462332 | 183 blz | meer informatie vind je bij je lokale boekhandel of klik hier
Welk woord of thema spreekt jou aan in een boek? Klik op een woord en ga naar boeken toe in dit thema!
avontuur boekenserie culturen dieren diversiteit emoties familie fantasie fantasy filosofie geheimen geschiedenis gevoelens gezondheid graphic novel grappig het leven humor jezelf zijn klassieker klimaat kunst liefde maatschappij magie mentale gezondheid mindful mysterie natuur oorlog opgroeien politie prentenboek roman school seizoenen spannend sprookjes sterke vrouw thriller verhalenbundel vriendschap weetjesboek wereld zoekboek
Ik ben Emy, een bookstagrammer (@eemleestenschrijft) en vinylverzamelaar uit Nijmegen. Met veel plezier blog ik voor StoerLeesvoer. Er zijn plannen voor het schrijven van een boek… een spannend verhaal met een magisch randje. Ik spot graag minibiebs en de mooiste tweedehands boekenpareltjes waar dan ook!
Laatste berichten van Emy (alles zien)
- Peters keizerin II: een majestieus vervolg - 27/04/2023
- George Michael: Een leven – een aangrijpende biografie - 15/03/2023
- Het geheim van Gent – een historische thriller - 31/10/2022
