Wat stilte wil – een historische roman van Arthur Japin
Wat stilte wil is een historische roman over Anna Witsen (1855 – 1889). Een jonge vrouw uit de hogere sociale klasse die droomt van een gelukkig leven als zangeres. Ze beschikt over veel talent en zingen is haar lust en haar leven. Maar ze wordt door haar omgeving tegengehouden. Als vrouw wordt ze geacht om onderdanig en onopvallend te zijn. Arthur Japin schrijft over haar waargebeurde tragische geschiedenis. Kan deze roman inzicht geven in de worstelingen van een talentvolle jonge vrouw in de 19e eeuw?
De geschiedenis van een vrouw. Hoe zij haar stem zocht, gedwongen werd om stil te zijn, maar hem uiteindelijk liet klinken. Wat Stilte Wil – Arthur Japin
Een beminnelijke gekte
Halverwege de 19e eeuw wordt Anna Witsen geboren. Ze groeit op in een welgesteld gezin in het Gooi. Haar vader Jonas Jan Witsen is een groot muziekliefhebber. Hij laat zijn kinderen allemaal een instrument bespelen, en zij beschikken allemaal over talent. Op landgoed de Lage Vuursche groeit haar ‘beminnelijke gekte’, de indringende titel van het eerste hoofdstuk. De moeder van Anna is al lang geleden overleden. Er is nog een zus Cobi en broer Willem, allebei met een totaal ander karakter en wereldbeeld.
We beginnen het verhaal tijdens de herdenkingsdienst voor hun overleden broer Karel, die in Batavia is gestorven aan tbc. Een groot verdriet voor Anna, die met hem een innige band had. Tijdens de herdenkingsdienst zingt Anna, zoals vaker tijdens de vele huiskamerconcerten. Zij wordt bewonderd en bejubeld. Wanneer de invloedrijke musicus Julius Röntgen graag wil dat Anna auditie doet voor het nieuwen conservatorium in Amsterdam, groeit er een sprankje hoop bij Anna. Maar de goedkeuring van haar vader blijkt een onoverkomelijk struikelblok.
Waarom laten ze ons aan de vrijheid ruiken als wij vervolgens worden gedwongen er voor altijd afstand van te doen?
Wat stilte wil – een tragische geschiedenis
Een jonge vrouw op zoek naar erkenning, naar gezien worden en verlangend naar liefde. Er komt iets van opstandigheid in Anna los komt nadat ze dichtbij de Palingoproer in Amsterdam is. Een volksopstand in de Jordaan, waar Anna met haar tante Thea Taets min of meer toevallig in verzeild raakt. Deze oude vriendin van haar moeder is in vele opzichten haar redding en voorbeeld.
Maar alles vloeide samen in een diep aangenaam gevoel van te hebben goed gedaan, een keer verschil te hebben uitgemaakt en aan de wieg te staan van een bevrijdend nieuwe tijd.
Tekenend is de zorg van haar omgeving die haar jubelende en opstandige stemming ziet als labiel. Ze voelt zich geobserveerd. Er is ook daadwerkelijk een juffrouw aangesteld die haar dagelijks in de gaten houdt. Want ze mag geen schande voor de familie worden. Een beklemmend gevoel. Haar verzet wordt in de kiem gesmoord. En die gedachte maakt haar angstig.
Misschien ooit, wanneer het zover komt dat wij niets meer te verliezen hebben, bedacht zij, misschien handelen wij dan.
Arthur Japin en de Tachtigers
Wat stilte wil is dus gebaseerd op een waargebeurde geschiedenis van een jonge vrouw. Auteur Arthur Japin geeft veel verwijzingen naar gedichten, maatschappelijke gebeurtenissen en belangrijke personen. Een boeiend inzicht dus in die periode. Het taalgebruik past bij de tijdsgeest; klassiek, maar ook wat stijf. Lange en sierlijke zinnen. Woorden die een beetje tussen kunst en kitsch vallen. Zoals geëxalteerd, degouteerden, au fond. Klassiek zowel in taal als in de muziek. Want natuurlijk speelt muziek ook een belangrijke rol. Met aan het eind van het boek zelfs een link naar een playlist voor de geïnteresseerden.
Het verhaal van Anna is intrigerend, maar toch is het moeilijk om als lezer dichtbij haar emoties te komen. Ze worstelt en je leeft met haar mee, maar er blijft wel een afstand. Misschien door het taalgebruik waardoor het wat minder vloeiend leest. Maar het heeft wellicht ook te maken met de uitweidingen naar de kunstenaarsgroep de Tachtigers, waar haar broer Willem deel van uitmaakt. De auteur beschrijft een gepassioneerde lofzang over deze groep. Over kameraadschap, dromen, kunst en genieten van het leven. Dat zorgt voor een sterk contrast met het verhaal van Anna.
Vrijheid, zelfontplooiing en geluk
De beklemmende tijdsgeest voor een jonge vrouw die geen ruimte krijgt voor het ontplooien van haar talenten. Dat is zeker een treffend thema in Wat Stilte Wil. Want de vrijheid hebben om volledig je eigen keuzes te maken, dat is een groot goed. Zoals de Britse Virginia Woolf beschrijft in haar essay Een eigen Kamer. Vrouwen zouden letterlijk en figuurlijk ruimte moeten krijgen om hun talenten te ontplooien. Maar Virginia Woolf werd later in de 19e eeuw geboren, en had een wat meer accepterende omgeving. Ook zij mocht echter niet onbegeleid op pad. Maar voor Anna Witsen is geen ruimte voor haar geluk en geen acceptatie. Dat eindigt voor haar zeer tragisch.
Haar verhaal is door diegenen uit haar naaste omgeving een inspiratie geweest voor gedichten, muziek en kunst. Zoals Herman Gorter en Willem Kloos, waarvan fragmenten ook te vinden zijn in het boek. Wat stilte wil is een beklemmend en sterk eerbetoon. Van hoog literair niveau, kenmerkend voor de boeken van Arthur Japin. Het geeft een mooi tijdsbeeld en ook inzicht in het tragische verhaal van Anna. Een boeiend en complex verhaal. Een boek voor liefhebbers van historische romans, klassieke muziek, kunst en literaire hoogstandjes.
Specificaties Wat stilte wil
Auteur: Arthur Japin | Omslagontwerp: Esther van Gameren | Uitgeverij: De Arbeiderspers | 9789029542869 | augustus 2022 | 336 pagina’s | Meer informatie vraag je bij de lokale boekhandel, of vind je hier
Welk woord of thema spreekt jou aan in een boek? Klik op een woord en ga naar boeken toe in dit thema!
avontuur boekenserie culturen dieren diversiteit emoties familie fantasie fantasy filosofie geheimen geschiedenis gevoelens gezondheid graphic novel grappig het leven humor jezelf zijn klassieker klimaat kunst liefde maatschappij magie mentale gezondheid mindful mysterie natuur oorlog opgroeien politie prentenboek roman school seizoenen spannend sprookjes sterke vrouw thriller verhalenbundel vriendschap weetjesboek wereld zoekboek
Ik ben Lianne, 40 jaar oud en moeder van drie hele lieve jongens. Opgeleid als orthopedagoog en geïnteresseerd in alles rondom opvoeding en ontwikkeling. Hoe kun je als ouder mindful te werk gaan, hoe zorg je voor jezelf en hoe hou je het een beetje leuk?
Laatste berichten van Lianne (alles zien)
