De Erfschat – een steengoede indringende roman over jeugdzorg
In mijn vorige baan als orthopedagoog in het speciaal onderwijs heb ik veel te maken gehad met jongeren die opgroeiden in pleeggezinnen, gezinshuizen en instellingen. De Erfschat speelt zich af in deze context. Het raakt aan mijn zorgen van destijds en de actualiteit rondom misstanden in de (gesloten) jeugdzorg. Marlene van Steensel schreef deze roman. Zelf woonde ze een tijd in jeugddorp de Glind, maar De Erfschat is niet autobiografisch. Toch helpt het, je voelt dat het personage Lotte in het verhaal doorleefd is. Ik vertel je graag meer over deze bijzondere roman!
De Erfschat
Lottes vader heeft in 1949 het ereteken voor orde en vrede ontvangen, maar draagt de demonen van zijn oorlogsverleden met zich mee. Als haar moeder plotseling overlijdt, lukt het de oud KNIL-militair niet de vrede in eigen huis te bewaren en valt het gezin uiteen. Lotte komt te wonen in een streng gereformeerd jeugddorp met 180 kinderen die uit huis geplaatst zijn. De spanningen in deze smeltkroes van achtergronden en culturen lopen hoog op. Wie kun je wel en niet vertrouwen? Welke geheimen moeten koste wat het kost verborgen blijven? En wat gebeurde er die noodlottige avond in 1979?
Als Lotte dertig jaar later een reünie bezoekt, duiken schimmen uit het verleden weer op…
Wauw!
Ik heb De Erfschat net uit en ben direct achter mijn laptop gekropen. Zo graag wil ik jullie vertellen over deze roman. Ik ben ook geneigd direct foto’s te delen op mijn social media, zodat ik de vele orthopedagogen en psychologen in mijn netwerk kan attenderen op deze roman. En ook alle anderen… want wauw… wat een steengoed boek heb ik net gelezen. En dat zeg ik echt niet heel snel!
De Erfschat is het debuut van Marlene van Steensel. Zij werkt als HBO docent Social Studies en daarnaast heeft ze Be4You2 opgericht. Als ik mij wat verder verdiep in haar lees ik dat zij zelf (gedeeltelijk) is opgegroeid in een gezinshuis. Ik las haar verhaal, wat is opgetekend voor ‘100 jaar De Glind’, waaruit blijkt dat een deel van haar eigen leven terugkomt in De Erfschat. Ook zij groeide op bij een vader die gediend heeft in Nederlands-Indië, een belangrijk thema in het boek.
Dat Marlene van Steensel zelf zoveel heeft meegemaakt is overduidelijk te voelen als je De Erfschat leest. Lotte, het meisje wat vrijwillig in het jeugddorp wordt geplaatst, is zo goed uitgediept dat het lijkt alsof je een autobiografie leest. Vanzelfsprekend lukt het niet iedereen met een soortgelijk verleden om dit voor elkaar te krijgen, je hebt daar ook echt schrijftalent voor nodig. En dat heeft Marlene van Steensel wat mij betreft. De Erfschat leest namelijk als een trein. Je stapt in en wilt niet dat hij stopt op een tussenstation, je wilt door naar het einde. Je wilt weten hoe het afloopt.
Emoties in De Erfschat
Al direct vanaf het begin zit ik helemaal in het verhaal. Het verhaal start met Lotte tijdens haar bezoek aan de reünie van het jeugddorp. Al gauw voel ik dat hier veel gebeurd is. De wijze waarop Marlene van Steensel de situatie beschrijft is beklemmend en indringend. Het maakt mij nieuwsgierig, maar ook een beetje angstig. Wil ik dit allemaal wel lezen?
Natuurlijk lees ik door. Soms hard lachend, want er zit absoluut ook humor in De Erfschat. Maar soms ook met een brok in mijn keel. Regelmatig zelfs. Dit komt door de beeldende beschrijvingen, maar ook omdat het iets anders bij mij oproept. De vraagtekens die ik zelf regelmatig heb gehad bij instellingen en gezinshuizen. Laat ik voorop stellen dat dit absoluut niet altijd zo is. Nog steeds kom ik in mijn werk heftige situaties tegen, waarbij ik ook soms begrijp dat een uithuisplaatsing niet voorkomen kon worden. Omdat ik zie dat er alles aan gedaan is. Maar als ik een groep belde dat een jongere ziek was geworden en deze kon niet naar ‘huis’ omdat niemand dienst had kreeg ik toch altijd een beetje buikpijn.
De ontreddering die uit het verhaal van Lotte spreekt is tastbaar. We maken naast Lotte ook kennis met andere jongeren uit het jeugddorp. Sommige in een gezinshuis, anderen in het ‘internaat’. Als je echt onhandelbaar was moest je naar Zetten. Ook dat deel uit De Erfschat is mij niet onbekend. Ook ik heb vaak over gesloten jeugdzorg gehoord en ook van onze school werden kinderen ‘ineens’ doorgeplaatst naar een gesloten setting. De angst die Lotte en haar ‘jeugddorpgenoten’ hebben hierover is vreselijk. Het hangt als een zwaard van Damocles boven hun hoofd.
Oorlogstrauma
Naast de jeugdzorg, iets wat de actualiteit raakt, is er ook veel aandacht voor het oorlogstrauma wat doorwerkt in de vader van Lotte en de psycholoog van het jeugddorp. De verbinding tussen de misstanden in de jeugdzorg van die tijd en dit oorlogstrauma vind ik een interessante. Veel groepsleiding en psychologen zijn destijds opgegroeid in gezinnen waar oorlogstrauma speelde. Omdat ouders opgegroeid waren in de Tweede Wereldoorlog. Dit tekent en geeft een bepaalde geslotenheid en verharding in het verdere leven. Wellicht is er een groter oorzakelijk verband aan te wijzen in deze fase van onze geschiedenis.
De Erfschat is een goede roman omdat het actuele en psychologische thema’s aanraakt. Maar ook omdat het goed geschreven is. Er zit een mooie dynamiek in de schrijfstijl van Marlene van Steensel. Het houdt de aandacht vast alsof je een psychologische thriller leest, maar heeft de diepgang die een goede roman nodig heeft. Daarnaast is de afronding zeer goed gedaan. De cirkel is rond, op vele vlakken. Voor een debuut vind ik dit absoluut van grote klasse.
Ook het subtiele borduurwerk op de cover, dat mijn dochter overigens meerdere keren uitgebreid bestudeerde, komt terug in het verhaal. In het nawoord beschrijft de auteur hier meer over. Wederom een mooi rond geheel.
Specificaties De Erfschat
Auteur: Marlene van Steensel | Uitgever: Paris Books | mei 2023 | 346 pagina’s | 9789493280939 | Meer informatie bij je lokale boekhandel of via bol.com
Welk woord of thema spreekt jou aan in een boek? Klik op een woord en ga naar boeken toe in dit thema!
avontuur boekenserie culturen dieren diversiteit emoties familie fantasie fantasy filosofie geheimen geschiedenis gevoelens gezondheid graphic novel grappig het leven humor jezelf zijn klassieker klimaat kunst liefde maatschappij magie mentale gezondheid mindful mysterie natuur oorlog opgroeien politie prentenboek roman school seizoenen spannend sprookjes sterke vrouw thriller verhalenbundel vriendschap weetjesboek wereld zoekboek
Mijn naam is Linda en alles in mijn leven is verbonden met kinderboeken. Ik ben getrouwd met een hogeschooldocent taal en ben moeder van 3 kinderen in de basisschoolleeftijd. Ik werk als directeur op een basisschool en daar mag ik elke ochtend een half uur lezen om, samen met de kinderen, mijn team en onze schoolhond, de dag fijn te beginnen. Ik praat graag over boeken en ik neem jullie graag mee in mijn leesbelevenissen!
Laatste berichten van Linda (alles zien)
- Mijn acht oma’s – een geborduurd prentenboek - 06/04/2024
- Oneindig ver – een filosofisch poëtisch boek - 03/04/2024
- De sterrenwalvis – een boek vol droomdichtverhaaltjes - 30/03/2024
