Jona – een gevoelige jeugdroman over de waarde van herinneringen
Welke geheimen schuilen er achter herinneringen? Deze vraag staat centraal in het verhaal van Jona, een 15-jarige joodse jongen uit Amsterdam. Samen met twee klasgenoten maakt hij een profielwerkstuk over zijn oma en haar beginnende dementie. Gaandeweg komen ze achter een bijzonder geheim uit de familiegeschiedenis. Anna van Praag schreef dit gevoelige boek voor jongeren vanaf ongeveer 15 jaar. Met betekenisvolle thema’s zoals verlies, rouw, vriendschap en familie.
Jona en zijn familie
Jona woont met zijn vader in een Amsterdams hofje, vlakbij zijn oma. Zijn moeder is door een ongeluk overleden toen hij 5 jaar oud was. Er wordt vrijwel niet meer over haar gesproken en ook herinneringen zoals foto’s ontbreken in het huis. Jona is gevoelig en onzeker. Zijn vader is een strenge man. Muziek, plezier en luid lachen klinken nooit meer in hun huis. Fijne herinneringen bewaart Jona aan de kookkunsten van zijn oma, die met de Joodse feestdagen alles uit de kast trok. Letterlijk en figuurlijk. Maar zijn oma heeft beginnende alzheimer en glijdt steeds verder weg in haar wereldje. Jona voelt dat gemis zelfs terwijl zijn oma nog leeft.
Maar het gemis van zijn moeder doet hem het meeste pijn. Mede door één van zijn eerste herinneringen, vlak na haar overlijden. Dit is zo pijnlijk dat hij zich eigenlijk niet kan voorstellen dat het echt is gebeurd..
Jona is onzichtbaar, hij weet het niet meer, hij speelt met de lego, bouwt iets ingewikkelds. Tot het rookgordijn ineens optrekt en daar zijn vader staat die naar hem kijkt alsof Jona een soort monster is en niet gewoon zijn kindje. ‘Jouw schuld’. Dat is zijn eerste herinnering.
De kwetsbaarheid van herinneringen
De band tussen Jona en zijn vader is moeilijk. Ze hebben alleen elkaar en doen alles samen, maar lijken wel in verschillende werelden te leven. Zijn vader laat regelmatig zijn teleurstelling in Jona blijken. Dat hij sterker moet worden en beter zijn best moet doen op school.
Voor maatschappijleer krijgt Jona de opdracht om een werkstuk te maken over herinneringen. Wat is hun kracht en echtheid? Wat doet dementie met iemand? Met de stoere Lucas en gevoelige Elin vormt hij een groepje, en ze gaan ijverig aan de slag. Tegen de zin in van zijn vader gaan de kinderen in gesprek met de oma van Jona. Hun zoektocht krijgt een extra dimensie als oma tijdens de gesprekjes steeds een zekere Simon noemt. Wie is hij? Een verborgen familielid of een geliefde van vroeger? Waarom brengt zijn naam de vader van Jona zo van zijn stuk?
Zo begint een zoektocht waarbij met name Elin getergd is om de waarheid te achterhalen. Maar Jona is vooral ontzettend bang wat het zal oprakelen. Bang om zijn vader verder kwijt te raken. En daarnaast is er ook nog de angst dat zijn oma door haar dementie ergens anders zal moeten gaan wonen en hij het enige warme in zijn leven kwijt raakt.
Verlies, afkomst en vriendschap
Zo ontwikkelt het verhaal van drie klasgenoten en hun werkstuk langzaam in een verhaal over zelfontplooiing, je afkomst kennen en mensen leren vertrouwen. Diepgaande levensvragen waarin ook de Joodse oorlogstrauma’s een belangrijke rol spelen. Want deze pijn kan nog generaties doorwerken. Een verhaal over rouw, verlies en gemis. Daar zit een mooi stuk ontroering in het boek en ook groei van de hoofdpersoon Jona. Het gevoel van niet genoeg zijn in een bijna toxische relatie is ook erg aangrijpend. Ook de eenzaamheid wordt treffend beschreven door auteur Anna van Praag. Zij schreef al meerdere jeugdboeken over opgroeien en loslaten, zoals Noorderlicht.
Jona is een jeugdroman die vele facetten heeft en best wel verrast, na een misschien wat zoekende start. Er zijn meerdere verhaallijnen die uiteindelijk op een mooie manier samenkomen. Treffend is ook de mooie omslagillustratie van een vader en zoon wiens band er vrijwel onbreekbaar uitziet. Maar de vraag is of die band wel bestand is tegen de waarheid.
Joodse rituelen en gebruiken
Dit gevoelige boek past bij jonge lezers (15+) die graag lezen over opgroeien, familietragedies en oorlogsthematiek. De Joodse culturele gebruiken zijn ook boeiend om over te lezen en leren. Het Nationaal Holocaust Namenmonument wordt ook genoemd in het verhaal en dit stuk maakt indruk.
Jona is een mooi boek voor de leeslijst van de middelbare school en biedt interessante onderwerpen voor een vak als maatschappijleer. Wat is de invloed van oorlogstrauma’s, hoe waardevol zijn onze herinneringen en wat betekent familie? Luister naar een stukje uit het boek voor een indruk:
Specificaties Jona
Auteur: Anna van Praag | Omslag en boekverzorging: Marc Suvaal | Uitgeverij Lemniscaat | 9789047715184 | februari 2023 | 266 pagina’s | Meer informatie vraag je bij de lokale boekhandel, of vind je hier bij bol.com
Welk woord of thema spreekt jou aan in een boek? Klik op een woord en ga naar boeken toe in dit thema!
avontuur boekenserie culturen dieren diversiteit emoties familie fantasie fantasy filosofie geheimen geschiedenis gevoelens gezondheid graphic novel grappig het leven humor jezelf zijn klassieker klimaat kunst liefde maatschappij magie mentale gezondheid mindful mysterie natuur oorlog opgroeien politie prentenboek roman school seizoenen spannend sprookjes sterke vrouw thriller verhalenbundel vriendschap weetjesboek wereld zoekboek
Ik ben Lianne, 40 jaar oud en moeder van drie hele lieve jongens. Opgeleid als orthopedagoog en geïnteresseerd in alles rondom opvoeding en ontwikkeling. Hoe kun je als ouder mindful te werk gaan, hoe zorg je voor jezelf en hoe hou je het een beetje leuk?
Laatste berichten van Lianne (alles zien)
