Psychisch ontregelde kinderen – een boek voor de jeugdhulp

Als orthopedagoog ben ik altijd nieuwsgierig naar de nieuwste vakliteratuur. Psychisch ontregelde kinderen is geschreven voor een orthopedagogische setting in de jeugdhulp. Toch zie ik absoluut paralellen met het onderwijs en is dit boek ook goed te gebruiken als orthopedagoog in dit werkgebied. Ik kan dan ook zeker aanraden om de term jeugdhulp breed te interpreteren.

Psychisch ontregelde kinderen

Hoe krijg je zicht op de hulpvraag van een psychisch ontregeld kind? Peter van der Doef laat in Psychisch ontregelde kinderen zien dat hiervoor vier elementaire processen belangrijk zijn: cognitieve, emotionele en adaptieve processen. Deze processen spelen een rol in de ontwikkeling van ieder mens en krijgen bij psychische ontregelingen een specifieke invulling. Zij vormen het CREA-model dat de auteur heeft ontwikkeld op basis van de orthopedagogische theorie van J.F.W. Kok.

CREA staat voor Cognitie, Relatie, Emotie en Adaptatie. Adaptatie vormt een nieuw element ten opzichte van de theorie van Kok. Psychisch ontregelde kinderen proberen zich op een vaak wanhopige manier aan te passen aan de werkelijkheid zonder dat dit streven door hun omgeving ook als zodanig erkend wordt. De interpretatie van psychische ontregelingen in termen van adaptatie helpt constructieve jeugdhulp te vinden. In de jeugdhulp is het belangrijk dat kinderen eerst kunnen herstellen van negatieve ervaringen uit het verleden alvorens tot een groei te komen. Die groei stelt ze uiteindelijk in voldoende mate in staat te functioneren zonder de bemoeienissen van jeugdhulp.

Een mooi vervolg op de theorie van Kok

In mijn opleiding orthopedagogiek heb ik kennisgemaakt met het orthopedagogisch strategiemodel van Kok. Ik zou liegen als ik zeg dat ik dit dagelijks actief gebruik, maar blijkbaar is het nog wel ergens opgeslagen in mijn hersenen. Terwijl ik het boek Psychisch ontregelde kinderen lees herken ik dan ook vrij snel dat Peter van der Doef voortbouwt op dat model. In de bijlage is de theorie van het CREA-model gelinkt aan het model van Kok, dus mocht het echt weggezakt zijn dan kun je het alsnog lezen.

Psychisch ontregelde kinderen is geschreven voor orthopedagogen. Veel boeken voor deze doelgroep zijn ook goed leesbaar voor bijvoorbeeld leerkrachten, maar dit boek vraagt wel wat achtergrondkennis over diagnoses, orthopedagogische vraagstellingen en hulpvragen van kinderen. Wellicht wel goed bruikbaar voor mensen die in het Speciaal Onderwijs werken. Voor leerkrachten in het regulier basisonderwijs is het minder geschikt. De voorbeelden sluiten daar ook niet goed bij aan.

Van der Doef gebruikt in het CREA-model DSM-V diagnoses. Dit is een groot verschil met Kok, die namelijk uitging van de orthopedagogische setting en de (onbewuste) vraag van het kind. Ik vind het een verrijking en gemakkelijk hanteerbaar door de diagnosevermelding. Daarbij is het sterk dat het ook zonder een concrete diagnose kan. Ook kan er gebruik gemaakt worden van de indeling van het CAP-J.

Psychisch ontregelde kinderen heeft een prettige opmaak

Heel sterk aan het boek Psychisch ontregelde kinderen is de opmaak. Het boek is in grote lijnen opgedeeld in 3 delen:

• Praktijk
  Heel prettig dat Van der Doef begint met de praktijk. Hierin staan meerdere praktijkvoorbeelden in verschillende orthopedagogische settingen. Te denken valt aan een klas, een leefgroep en een gezinshuis. Direct wordt de koppeling gemaakt met leerpunten en een bondige uitwerking van de DSM-V diagnose. Ook wordt er op metaniveau uitgezoomd om te beschrijven wat het voorbeeldgedrag sterk maakt.
• Theorie
  Na de praktijk volgt in Psychisch ontregelde kinderen de theorie. Een heerlijke eigenwijze opbouw vind ik dit. In dit hoofdstuk wordt het CREA model uitgebreid toegelicht, maar wel op een overzichtelijke manier. De visuele weergave van het model werkt hier absoluut positief aan mee. Na deze uitleg worden de praktijkvoorbeelden uit deel 1 gebruikt om het model direct toe te passen. Heel helpend dat dezelfde voorbeelden worden gebruikt.
• Bijlage
  In de bijlage vind je een uitwerking van het model van Kok en de relatie tussen het CREA-model en de theorie van Kok.

Iets te simplistisch vind ik het kopje ‘5 tips uit de praktijk’ dat na elk voorbeeld genoemd staat. Dit zijn mijns inziens te veel platgeslagen adviezen. Ze zijn niet verkeerd, maar niet in algemeenheid zo te stellen. Ik had dan ook zelf voor een andere subkop gekozen en duidelijker de link naar het specifieke voorbeeld genoemd.

Wat een mooi vak!

Als ik dit boek lees ben ik weer zo blij dat ik er destijds voor heb gekozen om orthopedagogiek te gaan studeren. Ook al werk ik momenteel maar 1 dag per week als orthopedagoog en 3 dagen als schoolleider, dit boek zet mij weer even ‘aan’ om goed naar mijn eigen advisering te kijken. Ik ben in mijn werk op zoek naar het ‘puzzelen’ rondom kinderen en het doorzien van de echte hulpvraag van kind en systeem. Psychisch ontregelde kinderen helpt daar zeker aan mee.

De focus op het hele systeem geeft mij ook een gevoel van trots op het ‘orthopedagoog zijn’. Niet het kind is ‘stuk’, maar het systeem heeft een vraag aan de jeugdhulp. De vragen van Van Os waar Van der Doef naar verwijst zijn daarbij prachtig. Dit zijn vragen die aanvullend zijn op de DSM-diagnose en die helpen verder te kijken dan alleen de classificatie:

• Wat is er met je gebeurd?
• Wat is je kwetsbaarheid en weerbaarheid?
• Waar wil je naar toe?
• Wat heb je nodig?

Psychisch ontregelde kinderen is geschikt voor elke orthopedagoog. Ook is het een heel passend boek voor de opleiding. Ik had het destijds graag gelezen, omdat er een directe koppeling gemaakt wordt naar de praktijk. Dit heb ik in mijn studietijd wel eens gemist. Veel studieboeken waren vrij ‘droog’. Dat is bij dit boek zeker niet het geval!

Specificaties Psychisch ontregelde kinderen

Auteur: Peter van der Doef | Uitgever: SWP | januari 2023 | 112 pagina’s | 9789085602293 | meer informatie bij je lokale boekhandel of via bol.com

Welk woord of thema spreekt jou aan in een boek? Klik op een woord en ga naar boeken toe in dit thema!

avontuur boekenserie culturen dieren diversiteit emoties familie fantasie fantasy filosofie geheimen geschiedenis gevoelens gezondheid graphic novel grappig het leven humor jezelf zijn klassieker klimaat kunst liefde maatschappij magie mentale gezondheid mindful mysterie natuur oorlog opgroeien politie prentenboek roman school seizoenen spannend sprookjes sterke vrouw thriller verhalenbundel vriendschap weetjesboek wereld zoekboek

• Over
• Laatste berichten

Linda

Mijn naam is Linda en alles in mijn leven is verbonden met kinderboeken. Ik ben getrouwd met een hogeschooldocent taal en ben moeder van 3 kinderen in de basisschoolleeftijd. Ik werk als directeur op een basisschool en daar mag ik elke ochtend een half uur lezen om, samen met de kinderen, mijn team en onze schoolhond, de dag fijn te beginnen. Ik praat graag over boeken en ik neem jullie graag mee in mijn leesbelevenissen!

Laatste berichten van Linda (alles zien)

• Mijn acht oma’s – een geborduurd prentenboek - 06/04/2024
• Oneindig ver – een filosofisch poëtisch boek - 03/04/2024
• De sterrenwalvis – een boek vol droomdichtverhaaltjes - 30/03/2024